- Nieuws
- 29 juni 2023
Wijkverbinder Eugenie Suer draagt het stokje over aan Bernlef Knossen
BEN in de Buurt sprak met Cultuurtolk (Lokaal 0) en Schoolmaatjes ONS
Hoe communiceer je met nieuwkomers en gezinnen uit andere culturen?
- 20 december 2023
- in: Kennis, Ouderbetrokkenheid
Andy Oppong, oprichter/directeur van Cultuurtolk / Lokaal 0
Je zult, om wat voor redenen dan ook, met je kinderen maar terechtkomen in een totaal ander land, waar je de taal niet spreekt, de gewoontes niet kent, waar je je weg moet zien te vinden in het woud van regels en instanties die voor jou allemaal nieuw zijn. Gelukkig zijn er dan meestal wel mensen die je kunnen helpen. BEN in de Buurt sprak met twee van hen: Andy Oppong, oprichter en directeur van Cultuurtolk (de nieuwe naam voor de onderwijsactiviteiten van Lokaal 0), en Fouke Jansen, coördinator in Amsterdam van het project Schoolmaatjes ONS.
Cultuurtolk richt zich vooral op medewerkers van scholen, samenwerkingsverbanden, gemeenten en kinderopvang. Wat zijn je eigen overtuigingen? is de vraag waarmee iedere training, ieder gesprek begint. “Hoe je zelf naar de dingen kijkt, is bepalend voor hoe je naar anderen kijkt”, vertelt Andy Oppong. “Het is goed om je bewust te zijn van de verschillen. Vervolgens kun je dan op zoek naar wat je gemeenschappelijk hebt.”
Een goede vraag aan een leerkracht is: waarom heb je gekozen voor dit beroep? En aan ouders: waarom heb je gekozen voor deze school? Het antwoord zal meestal overeenkomen: we willen het beste voor het kind. Als je dat eenmaal van elkaar weet, kunnen school en ouders gezamenlijk op zoek naar wat dat dan precies is, ‘het beste voor het kind’.
Cultuursensitief werken
Andy Oppong merkt dat communicatie tussen culturen er niet makkelijker op is geworden de afgelopen jaren. “Het beleid gaat soms sneller dan de uitvoering”, zegt hij. “Het is makkelijk opgeschreven: we willen inclusief werken. Maar vervolgens neemt de polarisatie, de wrijving in de samenleving alleen maar toe. Op de werkvloer is een grote behoefte aan kennis over cultuursensitief werken. De gedachte is dan: we organiseren een workshop en dan weten we hoe het moet. Maar zo werkt het niet. Het gaat erom dat je de juiste voelsprieten ontwikkelt, dat je je basishouding verandert. Het komt erop neer dat je steeds op zoek gaat naar een gemeenschappelijke basis en van daaruit het gesprek voert.”
‘Elkaar leren begrijpen is de sleutel’
Goed om te weten voor scholen is dat in veel niet-westerse culturen de associatie met ‘speciaal onderwijs’ een heel andere is. Niet-westerse ouders denken dan vaak aan zwaar gehandicapte kinderen, dus ze schrikken als de school suggereert dat hun kind misschien beter naar het speciaal onderwijs kan. Ook de rol van de leerkracht zien ouders vaak heel anders: die beschouwen ze als mede-opvoeder die best af en toe stevige maatregelen mag nemen. Veel ouders zijn ook functioneel analfabeet, of geïntimideerd geraakt door instanties. Het zijn allemaal factoren die bijdragen aan onbegrip.
Elkaar leren begrijpen is de sleutel, zegt Oppong. Het zou al enorm helpen als er binnen de school ervaringsdeskundigen beschikbaar zijn die kunnen ’tolken’ als het nodig is. En dan weet je al snel dat je geen ‘oudercafé’ moet organiseren: moslimouders gaan daar zeker niet komen, die hebben heel andere associaties met het woord ‘café’. Een koffie- of theeochtend, dat kan dan weer wel.
'Schoolmaatjes ONS kan een belangrijke rol bij spelen in het contact tussen ouders en school'
Schoolmaatjes ONS
Fouke Jansen, coördinator van Schoolmaatjes ONS in Amsterdam, heeft een mooi voorbeeld van hoe het mis kan gaan in de communicatie tussen ouders en school. Een leerling kwam heel vaak te laat op school. De school sprak de ouders aan, stuurde e-mails en dreigde uiteindelijk een melding te maken bij de Inspectie. Deze brief kreeg het schoolmaatje onder ogen en ze kwam erachter dat de ouders de e-mails niet hadden gelezen en in de veronderstelling waren dat ‘ongeveer half negen’ ook op tijd is. Na uitleg van het schoolmaatje is het kind bijna nooit meer te laat gekomen.
Schoolmaatjes ONS kan een belangrijke rol bij spelen in het contact tussen ouders en school. Het project koppelt gezinnen die nieuw zijn in Nederland aan vrijwilligers die ze helpen bij de communicatie met school. “Onze vrijwilligers komen bij de gezinnen thuis, en leren zo de gezinnen goed kennen. Scholen zeggen soms: de ouders reageren niet. Wij zien dan de werkelijke reden: soms durven ze niet, omdat ze niet begrijpen wat de consequenties zijn als ze bijvoorbeeld ergens een handtekening moeten zetten, of ze hebben werkelijk geen idee waar het over gaat. Wij kunnen dan een brug zijn tussen ouders en school.”
‘Wij nemen nooit de regie over’
Schoolmaatjes ONS werkt samen met scholen die vervolgens gezinnen aanmelden die een schoolmaatje kunnen gebruiken. Belangrijk voor gezinnen om te weten is dat het schoolmaatje er is voor het gezin op basis van gelijkwaardigheid. Schoolmaatjes spreken niet met de leerkrachten over de kinderen zonder dat de ouders daarbij zijn. “Wij nemen ook nooit de regie over. Wij helpen ouders hun weg te vinden in alles wat met school te maken heeft, en kunnen daarnaast ook helpen met andere instanties, of bijvoorbeeld met de aanmelding bij een sportclub.”
Vrijwilligers werft ze via de Vrijwilligerscentrale Amsterdam en onder ouders op school. Fouke Jansen probeert bij voorkeur een match te maken tussen een gezin en iemand uit dezelfde buurt of als het lukt zelfs van dezelfde school. “Voor gezinnen is het heel prettig om iemand te kennen waar ze altijd terecht kunnen voor vragen en hulp; dat schept rust. En ook voor scholen zijn de schoolmaatjes van grote waarde. Het contact tussen ouders en school verbetert er echt door. Ouders zijn meer betrokken en tonen meer initiatief.”
Leerzaam en verrijkend
Scholen die interesse hebben om schoolmaatjes te koppelen aan gezinnen, kunnen contact opnemen met Fouke. “Trajecten worden meestal gefinancierd door gemeenten en fondsen en soms kunnen scholen ook een bijdrage leveren. We hopen dat de gemeente Amsterdam Schoolmaatjes ONS uiteindelijk ook wil financieren, zodat we nog veel meer gezinnen kunnen ondersteunen voor wie een schoolmaatje een uitkomst kan zijn.”
Voor de vrijwilligers is het vaak ook heel leerzaam en verrijkend om een tijdje betrokken te zijn bij een gezin dat normaal nooit op je pad zou komen. “Ik begeleidde zelf een tijdje een Syrisch gezin”, vertelt Fouke. “Ik ging bij ze op bezoek en had tot 17:00 uur voor mijzelf gepland. Rond 17:00 uur stond ik dus op, tot verbazing van het gezin; ga je nu al weg? Toen dacht ik: waarom eigenlijk? Ik had geen andere afspraak staan, ik had het gewoon zo gepland. In de westerse cultuur zijn we zo gewend om onze dag strak te plannen, dat het wel eens goed is te zien dat het ook anders kan.”
Cultuurtolk / Lokaal 0 (Andy Oppong) is te bereiken via www.cultuurtolk.nl, telefoon: 085-0499783, of e-mail: info@cultuurtolk.nl.
Fouke Jansen van Schoolmaatjes ONS (www.schoolmaatjesons.nl) is te bereiken via telefoon 06-52031524, of e-mail: foukejansen@schoolmaatjesONS.nl.
Deel deze pagina:
