Roos van Soomeren en Maartje Goudriaan over de transformatie van de hoogspecialistische jeugdhulp

Sneller en eerder de juiste hulp

29 januari 2024
in: Jeugdhulp

De gemeente Amsterdam werkt aan een transformatie van de jeugdhulp. Sinds 1 januari 2024 is het aantal aanbieders van ‘enkelvoudige jeugdhulp’ teruggebracht van meer dan tweehonderd naar zeven per stadsdeel. Voor de hoogspecialistische jeugdhulp is deze ontwikkeling al in 2021 begonnen: het aantal aanbieders ging terug van meer dan dertig naar tien. Namens deze tien aanbieders, of ‘kernpartners’, werken zes kwartiermakers aan een nieuwe structuur om gebiedsgericht te gaan samenwerken. Roos van Soomeren is de kwartiermaker voor West, en dus voor Bos en Lommer; Maartje Goudriaan voor Nieuw-West, waar Osdorp onder valt.

“We hebben een heel onderzoekende en innoverende opdracht gekregen: hoe organiseren we het op de beste manier?” vertellen ze. “En hoe komen we tot een goede verdeling van de aanmeldingen? De term ‘hoogspecialistische jeugdhulp’ proberen we er eigenlijk uit te krijgen: we spreken nu liever van ‘aanvullende jeugdhulp’. En die bestaat, binnen de huidige aanbestedingsregels, uit de enkelvoudige specialistische jeugdhulp en hoogspecialistische jeugdhulp. Daar valt alles onder van ‘ambulant’ tot ‘verblijf’, zoals ze dat noemen, zoals opvang voor jongeren, pleegzorg, en zaken als gezinsondersteuning, diagnostisch onderzoek of therapie.”

In Amsterdam is het Ouder- en Kindteam (OKT) verantwoordelijk voor preventie en een deel van de enkelvoudige jeugdhulp. Verder heeft het een verwijsfunctie naar de aanvullende jeugdhulp.

“Dat moet ook vooral zo blijven,” zegt Maartje Goudriaan: “Op sommige scholen leeft de wens om in bepaalde gevallen zelf te kunnen verwijzen naar de jeugdhulp. Maar de functie van poortwachter blijft een belangrijke, om te voorkomen dat er verkeerd of te snel wordt verwezen.”

Samen optrekken en ‘samen matchen’

Wat de aanbieders van aanvullende jeugdhulp wel graag zouden willen, is dat ze door het OKT vaker in een eerder stadium bij een casus betrokken worden. “We gaan meer optrekken met de basishulp”, vertelt Roos van Soomeren. “Een voorbeeld kan zijn dat een Ouder Kind Adviseur (OKA’er) constateert: er is wel heel veel aan de hand in dit gezin. Meestal verwijs je dan naar ‘systeemtherapie’, maar je kunt ook eerst de systeemtherapeut even bellen, om te overleggen, of misschien zelfs wel een keer mee te laten gaan, om samen te bepalen of het zin zou hebben een iets zwaarder traject in te gaan zetten. De specialistische hulpverleners kunnen sneller en eerder worden ingeschakeld, zodat verwijzingen mogelijk ook kunnen worden voorkomen, en als verdere hulp nodig is, deze sneller te kunnen bieden.”

Een andere belangrijke wijziging is dat verwijzingen op één punt per gebied worden verzameld, en vervolgens worden verdeeld over de aanbieders van aanvullende jeugdhulp. “We gaan ‘samen matchen’, zoals we dat noemen. We hopen hiermee sneller de juiste hulp te kunnen leveren, en ook iets te kunnen doen aan de wachtlijsten. En als een kind of gezin toch moet wachten, bekijken we met elkaar wat er al wél kan, zodat we in ieder geval in contact blijven met het gezin.”

Onderwijs vormt de basis

Een goed contact met de scholen is voor de aanbieders van jeugdhulp belangrijk. “Onderwijs vormt de basis van de context waarin een kind opgroeit”, zegt Roos. “Wij kunnen voor scholen een samenwerkingspartner zijn. Door meer gebiedsgericht te werken hopen we dat die samenwerking wat beter vorm krijgt, omdat je elkaar beter leert kennen. Uiteindelijk is het de bedoeling dat we allemaal in een netwerk met elkaar gaan werken en elkaar sneller weten te vinden als het nodig is.”

Maartje benadrukt dat op het gebied van jeugdhulp het OKT de spin in het web is, en dat ook moet blijven. “Waar wij naartoe zouden willen is dat we via het OKT, de huisartsen en de jeugdbescherming vaker betrokken worden bij casussen, bijvoorbeeld om eens te komen observeren, of een leerkracht kunnen begeleiden die een kind in de klas heeft met een trauma: wat betekent dat voor haar manier van lesgeven? Wij denken dat als je goed kunt aansluiten op de behoeftes van kinderen, je veel verwijzingen kan voorkomen. Wij leveren daar graag onze bijdrage aan.”

Roos van Soomeren studeerde pedagogische wetenschappen en is daarna in de specialistische jeugdhulp gaan werken, onder meer als gezinscoach & werkbegeleider bij de Opvoedpoli en coördinator van het stedelijk aanmeldteam. Maartje Goudriaan is van huis uit ontwikkelingspsycholoog, werkte twintig jaar in preventieve jeugd-GGZ en sinds 2022 in de jeugdhulpverlening.

Zij wijzen zorgcoördinatoren op de scholen (directies en IB’ers) nog graag op het Amsterdam-channel binnen het platform 1sociaaldomein.nl, en dan met name de groepen West en Nieuw West. Professionals kunnen elkaar hier opzoeken voor vragen en uitwisseling van kennis en ervaringen.